กฎหมาย E-Signature คืออะไร

สงสัยมั้ยคะว่า กฎหมาย E-Signature คืออะไร?
แค่ใช้ E-Signature กฎหมายก็คุ้มครองจริงหรือไม่ ?
มาร่วมค้นหาคำตอบไปพร้อมกัน

ก่อนที่จะทำความรู้จักกับกฎหมาย E-Signature เรามาทำความเข้าใจกับ ลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ และ พ.ร.บ.ว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 กันก่อนว่าคืออะไร และเกี่ยวข้องกันได้อย่างไร

เริ่มกันที่ ลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ (E-Signature)

คือ เครื่องมือทางอิเล็กทรอนิกส์สำหรับยืนยันความสัมพันธ์ระหว่างตัวบุคคลผู้เป็นเจ้าของกับข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์นั้น สามารถใช้เป็นตัวเลข อักขระ อักษร หรือสัญลักษณ์ต่างๆ มาสร้างเป็นชุดข้อมูลทางอิเล็กทรอนิกส์และใช้เทคโนโลยีในการเข้ารหัสสำหรับยืนยันความเป็นเจ้าของ ทำให้มั่นใจ และตรวจสอบได้

พ.ร.บ.ว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 เป็นกฎหมายกลางที่รองรับข้อมูล และลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ (E-Signature) ให้มีผลผูกพันและบังคับใช้ได้ตามกฎหมาย เช่นเดียวกันกับการยืนยันตัวบุคคลด้วยการใช้ปากกาเซ็นลงในกระดาษ

ดังนั้น กฎหมาย E-Signature

ก็คือกฎหมายที่รองรับลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ (E-Signature) อย่างถูกต้อง และสามารถใช้เป็นหลักฐานในชั้นศาลได้ แต่เราจะมั่นใจได้อย่างไรว่า ลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ (E-Signature) นั้นมาจากเจ้าของตัวจริงๆ และมีความน่าเชื่อถือพอที่ใช้เป็นหลักฐานทางกฎหมายได้

https://youtu.be/O2BihXGjkYw

แค่ใช้ E-Signature กฎหมายก็คุ้มครองจริงหรอ ?

ตั้งแต่ พ.ร.บ.ว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ.2544 มีผลใช้บังคับเมื่อปี พ.ศ.2545 จนถึงปัจจุบันนับเป็นเวลาเกือบจะ 20 ปีแล้ว กฎหมายดังกล่าวมีความสำคัญและมีผลต่อการใช้ชีวิตประจำวันของเราแทบจะหลีกเลี่ยงไม่ได้ จนบางครั้งเราเองอาจมีการแสดงเจตนาตกลงทำสัญญาบางเรื่องไปแล้ว โดยไม่รู้ตัว ดังเช่นกรณีข้อเท็จจริงตามคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6757/2560 ศาลฎีกาได้ตัดสินไว้ว่า

“การที่เจ้าหนี้ส่งข้อความทางเฟสบุ๊คถึงลูกหนี้ว่ายกหนี้ให้หมด ไม่ต้องส่งดอกอะไรมาให้ การส่งข้อมูลดังกล่าวเป็นการสนทนาผ่านระบบเครือข่ายอินเตอร์เน็ต ถือว่าเป็นการส่งข้อมูลทางอิเล็กทรอนิกส์จึงต้องนำ พ.ร.บ.ว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ.2544 มาตรา 7 ถึง มาตรา 9 มาใช้บังคับด้วย แม้ข้อความนี้จะไม่มีการลงลายมือชื่อเจ้าหนี้ก็ตาม แต่การส่งข้อความทางเฟสบุ๊คจะปรากฏชื่อผู้ส่งด้วย และเมื่อเจ้าหนี้ยอมรับว่าได้ส่งข้อความถึงลูกหนี้จริง ข้อความการสนทนาดังกล่าวจึงรับฟังได้ว่า เป็นการแสดงเจตนาปลดหนี้”

จากคำพิพากษาศาลฎีกาดังกล่าว จะเห็นได้ว่าแม้เป็นเพียงการโต้ตอบกันทางเฟสบุ๊คก็ทำให้เกิดผลผูกพันทางกฎหมายระหว่างกันได้ เนื่องจากการรับส่งข้อมูลดังกล่าวเป็นการกระทำด้วยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ จึงต้องผูกพันตาม พ.ร.บ.ว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ.2544 ซึ่งเป็นกฎหมายกลางที่รองรับสถานะทางกฎหมายของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ให้มีผลผูกพันและบังคับได้ตามกฎหมาย โดยมาตรา 7 ของกฎหมายฉบับนี้ บัญญัติไว้ว่า “ห้ามมิให้ปฏิเสธความมีผลผูกพันและการบังคับใช้ทางกฎหมายของข้อความใดเพียงเพราะเหตุที่ข้อความนั้นอยู่ในรูปของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์”

และมาตรา 8 บัญญัติว่า “ภายใต้บังคับบทบัญญัติแห่งมาตรา 9 ในกรณีที่กฎหมายกำหนดให้การใดต้องทำเป็นหนังสือ มีหลักฐานเป็นหนังสือ หรือมีเอกสารมาแสดง ถ้าได้มีการจัดทำข้อความขึ้นเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ที่สามารถเข้าถึงและนำกลับมาใช้ได้โดยความหมายไม่เปลี่ยนแปลง ให้ถือว่าข้อความนั้นได้ทำเป็นหนังสือ มีหลักฐานเป็นหนังสือหรือมีเอกสารมาแสดงแล้ว”

และแม้ว่าข้อความทางเฟสบุ๊คจะไม่มีการลงลายมือชื่อเจ้าหนี้ก็ตาม แต่การส่งข้อความทางเฟสบุ๊ค ที่ปรากฏชื่อผู้ส่ง และผู้ส่งยอมรับว่าได้ส่งข้อความจริง การกระทำดังกล่าวก็เท่ากับเป็นการลงลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ (E-Signature) แล้ว เนื่องจาก พ.ร.บ.ว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ.2544 บัญญัติว่า “ลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์” หมายความว่า อักษร อักขระ ตัวเลข เสียงหรือสัญลักษณ์อื่นใด ที่สร้างขึ้นให้อยู่ในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ซึ่งนำมาใช้ประกอบกับข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์เพื่อแสดงความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลกับข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อระบุตัวบุคคลผู้เป็นเจ้าของลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์นั้น และเพื่อแสดงว่าบุคคลดังกล่าวยอมรับข้อความในข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์นั้น

https://www.youtube.com/watch?v=qQFVlQrNniY

https://www.youtube.com/watch?v=yz-ZanMl1eY

หลักเกณฑ์กฎหมาย E-Signature

ตามคำพิพากษาศาลฎีกานี้ ถือเป็นลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ทั่วไปตามมาตรา 9 โดยพิจารณาตามหลักเกณฑ์ ดังนี้

1. สามารถระบุตัวบุคคลผู้เป็นเจ้าของลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ได้ เนื่องจากการส่งข้อความทางเฟสบุ๊คมีชื่อผู้ส่ง ประกอบผู้ส่งก็ยอมรับเองว่าเป็นผู้ส่งข้อความจริง
2. เจ้าของลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ต้องแสดงเจตนาที่จะลงลายมือชื่อนั้นอย่างชัดเจน เนื่องจากผู้ส่งข้อความทางเฟสบุ๊คที่เป็นเจ้าหนี้ ได้ส่งข้อความทางเฟสบุ๊คถึงลูกหนี้ โดยมีข้อความแสดงเจตนาปลดหนี้ให้แก่ลูกหนี้
3. ต้องมีลักษณะเป็นลายมือชื่อดิจิทัล (Digital signature) หรือใช้วิธีการที่เชื่อถือได้ โดยคำนึงถึงความมั่นคงและรัดกุมของวิธีการที่ใช้ ลักษณะ ประเภท หรือขนาดของธุรกรรมที่ทำ และความรัดกุมของระบบติดต่อสื่อสาร ซึ่งในการเข้าใช้เฟสบุ๊คต้องมีการลงทะเบียน กำหนด User Name และ Password ก่อนเข้าใช้ จึงเป็นการใช้วิธีการที่น่าเชื่อถือได้พอสมควร ประกอบกับเมื่อผู้ส่งข้อความทางเฟสบุ๊คยอมรับว่าเป็นผู้ส่งข้อความจริง จึงสามารถยืนยันตัวตนของเจ้าของลายมือชื่อได้อย่างปราศจากข้อสงสัย

Digital Signature ไม่เหมือนกับ Electronic Signature

เพราะ Digital Signature ไม่ได้เป็นการเซ็นต์ด้วยปากกาบน Tablet แต่เป็นการใช้ ข้อมูล CA Stamp ลงในเอกสาร

- Used to secure documents.
- Digital signatures are authorized and controlled by a certification authority.
- Includes additional security features
- Common types of digital signatures use Adobe and Microsoft.
- Digital signatures can be verified
- More than electronic signatures are required due to their high level of validity.
- Particular concerns about document security

Benefits of Digital Signature

- Stop typing and scan your signature.
- Save your time – submit your sign-on documents with just a few clicks.
- For all business sizes, available anywhere, anytime, on any device.
- Legally recognized and guaranteed
- Can be 100% confirmed that it is a genuine document from the agency.
- Can prevent editing of document data 100%
- Reduce staff in document management
- There is no limit on the number of document signatures.
- There is a system for tracking unsigned documents.
- Reduce paper

Examples of its use are as follows:

- Economical type, create your own system within the company, such as report summary documents, documents that need to be protected from editing (no legal effect, but can be checked to see if the document is genuine or not)
- For use between departments and companies, but not requiring legal effect, such as POs sent to suppliers.
- Legally binding documents such as invoices
- Issuing academic transcripts from educational institutions. Currently, Chulalongkorn University uses this system.